اشتری بیش از سه دهه به ترجمه متون تاریخی و سیاسی پرداخت و پروژه اصلی خود را از میانه‌های دهه ۸۰ با تمرکز بر اتحاد شوروی، کمونیسم، و حکومت‌های توتالیتر آغاز کرد.
به گزارش امروز آنلاین؛ بیژن اشتری، مترجم برجسته ایرانی، در سن ۶۴ سالگی در عصر روز ۱۸ خرداد ۱۴۰۴ در منزل خود در تهران درگذشت. علت مرگ او سکته قلبی اعلام شد، هرچند که در سال‌های اخیر با بیماری سرطان نیز دست و پنجه نرم می‌کرد. اشتری، متولد ۱۳۳۹، از چهره‌های تأثیرگذار ترجمه در دو دهه اخیر ایران بود و با ترجمه‌های دقیق و تحلیلی خود، نقش مهمی در آشنایی مخاطبان فارسی‌زبان با تاریخ معاصر و سیاست جهانی ایفا کرد.
واکنش رسانه‌ها و اهالی فرهنگ
خبر درگذشت اشتری بازتاب گسترده‌ای در فضای فرهنگی ایران داشت. نشر ثالث، ناشر بسیاری از آثار او، در پیامی این فقدان را تسلیت گفت و او را «یکی از تأثیرگذارترین مترجمان ۲۵ سال اخیر ایران» خواند. بسیاری از رسانه‌ها، به بررسی زندگی و آثار او پرداختند و از نقش او در آگاهی‌بخشی تاریخی یاد کردند.
مراسم تشییع پیکر او در خانه هنرمندان ایران برگزار شد و چهره‌های سرشناسی چون اسدالله امرایی، محمدعلی جعفریه (مدیر نشر ثالث)، و مهدی یزدانی خرم در آن حضور داشتند. جلیل اکبری صحت، مجری مراسم، گفت: «بیژن آنچه را می‌فهمید زندگی کرد… مرگ دورترین نسبت را با او داشت، اما طبیعت کار خود را می‌کند.»
آثار ماندگار: از تاریخ شوروی تا دیکتاتوری‌های معاصر
اشتری بیش از سه دهه به ترجمه متون تاریخی و سیاسی پرداخت و پروژه اصلی خود را از میانه‌های دهه ۸۰ با تمرکز بر اتحاد شوروی، کمونیسم، و حکومت‌های توتالیتر آغاز کرد. برخی از مهم‌ترین آثار او عبارت‌اند از:
- «لنین: زندگی انقلابی سرخ» (رابرت سرویس)
- «استالین: دادگاه تاریخ» (سایمن سیبیگ مانتیفوری)
- «تروتسکی، کاهن معبد سرخ»
- «آکواریوم‌های پیونگیانگ» (روایتی نادر از کره شمالی)
- «حرمسرای قذافی» (نگاهی به زندگی خصوصی معمر قذافی)
- «سکوت همچون سلاح» (آخرین اثر او درباره ایساک بابل، نویسنده روس)
ترجمه‌های او با جلدهای سرخ و سبک روایتمحور شناخته می‌شدند و بارها تجدیدچاپ شدند. اشتری نه تنها به تاریخ سیاسی می‌پرداخت، بلکه به سرنوشت انسان در برابر قدرت توجه داشت، چنان که در کتاب‌هایی مانند «امید علیه امید» (نادژدا ماندلشتام) و «ادبیات علیه استبداد» (پیتر فین) دیده می‌شود.
رویکرد اشتری: از روزنامه‌نگاری تا ترجمه متعهد
اشتری فعالیت حرفه‌ای خود را در دهه ۶۰ با روزنامه‌نگاری و نقد فیلم در نشریاتی مانند «دنیای تصویر» آغاز کرد، اما به تدریج به ترجمه گرایش یافت. او معتقد بود ترجمه تنها انتقال متن نیست، بلکه تلاشی برای بیدارسازی ذهن مخاطب است. برخی منتقدان، مانند مهرداد خدیر، او را مترجمی «بختیار» می‌دانستند که توانست در جامعه کمتوجه به کتاب، جایگاهی ویژه بیابد.
جایگاه او در فرهنگ معاصر ایران
بیژن اشتری را می‌توان پلی میان تاریخ و مخاطب دانست؛ کسی که با ترجمه‌های مستند و پرزحمت خود، امکان درک عمیق‌تر از ساختارهای قدرت را فراهم کرد. درگذشت او نه تنها یک فقدان فرهنگی است، بلکه پایان یک پروژه مهم در ترجمه متون تاریخی بود. همانطور که نشر ثالث نوشت: «ترجمه‌های او در آگاهی‌بخشی نسل‌های جدید نقشی بی‌نظیر داشت.»
انتهای پیام/
یک نظر بگذارید
آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. قسمتهای مورد نیاز با * مشخص شده اند